Edebiyat Fotoğraf ilişkisi

Mehmet Ömür

Edebiyat ve fotoğraf arasındaki ilişki her zaman dikkate değer bulunmuştur. İki sanat formu arasındaki güç dengesini ele alırsak  edebiyatın fotoğraftan önce gelmesinin kronolojik ve teknolojik olarak edebiyatı öne çıkardığı gerçeği anlaşılabilir. Fotoğrafın edebiyatla ilişkisi genellikle edebiyatçılar tarafından anlatılmış ve “edebiyat ve fotoğrafçılık” çalışmaları olarak tanımlanmıştır. Fotoğrafın edebiyatın önüne konması, bu hassas güç dengesini bozmaktadır.

Fotoğrafın icadından önceki ilişkiler nasıldı ve fotoğrafın edebiyatçıları nasıl etkiledi?. Örneğin, fotoğrafın belgesel niteliklerini fark eden Prosper Mérimée’nin 1851’de başını çektiği “Mission héliographique” örneği bilinmektedir. Burada Fransanın önemli tarihi eserleri fotoğraflama yoluyla belgelenmiştir. Ayrıca, yazarların fotoğraflanmaya başlamasıyla birlikte  yazarın imajını pekiştirmesi ve güçlendirmesi fotoğrafa önem kazandırmıştır.

Fotoğraf ve edebiyat arasındaki etkileşimlerin sistematik bir şekilde incelenmesi uzun bir süre ihmal edilmiştir. Ancak son yıllarda bu alana artan bir ilgi vardır ve eleştirel çalışmalar hızlanmıştır. Ayrıca, fotoğraf ve görsel kültür çalışmalarının gelişimiyle birlikte disiplin sınırlarının daha da belirsizleştiği ve çalışmaların disiplinler arası alana yayıldığı görülmektedir.

Son olarak, fotoğraf metin ilişkilerinde  hafıza, kimlik ve benlik temalarının yoğun bir şekilde incelendiği görülmektedir.

Edebiyatın fotoğraf ile ilişkisi ve fotoğrafın kültüre etkisi de bilinmektedir. Baudelaire’in fotoğrafa tepkisi bilinmektedir.

Fotoğrafın edebiyat ve gerçekçilik üzerindeki etkisi, teknik olarak fotoğrafın edebiyat eserlerine nasıl dahil olduğu ve fotoğrafın on dokuzuncu yüzyılda edebiyatı nasıl şekillendirdiği üzerinde durulması gereken bir konudur. Fotoğrafın Proust’un eserindeki önemi ve fotoğrafın zaman, bellek ve kimlikle olan ilişkisi daha iyi incelenmelidir. Barthes’ın fotoğraf üzerine düşünceleri ve fotoğrafın metin-imge ilişkileri üzerindeki etkisi bu konu çok incelendiğinden artık çok iyi bilinmektedir..

Willa Cather’ın A Lost Lady (1923) romanının fotoğraf ve metin ilişkisini incelerken, romanın içinde yer alan fotoğrafların metinle nasıl etkileşimde bulunduğunu ve anlatıya nasıl katkıda bulunduğunu tartışmıştır. Bu fotoğraflar, karakterlerin geçmişlerine, ilişkilerine ve kişisel deneyimlerine işaret ederken, metnin anlatısına görsel bir boyut kazandırmaktadır. Bu tür fotoğraf ve metin ilişkileri, okuyucunun metni daha derinlemesine anlamasına yardımcı olurken, görsel imgelerin ve metnin bir araya gelerek yeni anlamlar yaratmasıyla edebi deneyimi zenginleştirebilir.

Fotoğraf ve metin ilişkilerini öne koyan işler, edebiyatın yanı sıra diğer alanlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin, gazete ve dergilerde yayımlanan fotoğraflarla birlikte metinler, haberleri aktarmak, duygusal etki yaratmak veya belirli bir konuya odaklanmak için kullanılır. Ayrıca, reklamcılıkta da fotoğraf ve metin bir araya gelerek ürün veya hizmetlerin tanıtımında etkili bir iletişim aracı oluşturur.

Fotoğraf ve metin arasındaki ilişki, çağdaş sanatta da yaygın olarak kullanılan bir tema haline gelmiştir. Bir sanat eseri olarak fotoğraf metin ilişkisi, görsel imgelerin ve yazıların etkileşiminden oluşur ve izleyiciye farklı duygusal, estetik ve düşünsel katmanlar sunar. Bu tür sanat eserleri, fotoğrafın gerçekliğe işaret etmesi ve metnin soyut veya mecazi anlamlar taşıması gibi farklı sembolik dil özelliklerini bir araya getirir.

Sonuç olarak, fotoğraflar, metinler ve karma formlar arasındaki ilişki edebiyat, sanat ve iletişim alanlarında yaygın olarak kullanılan bir konudur. Fotoğraf ve metin ilişkisi, görsel ve sözel dilin etkileşiminden doğan yeni anlamların oluştuğu ve izleyici/okuyucu üzerinde derin bir etki yaratabildiği kreatif ve düşünsel bir platform sağlar. Bu tür eserler, anlatıları zenginleştirir, duygusal etkiyi artırır.

Gorrara ve Dervila Cooke, fotoğrafın modern seyahat edebiyatındaki rolünü incelerken, ötekiliğin inşasında ve kimliğin somutlaştırılmasındaki birlikteliği ve  bu süreçlere karşı nasıl çalışabileceğini ele aldılar. Fotoğrafın seyahat edebiyatında nasıl bir rol oynadığı, genellikle egzotikleştirme, stereotipleştirme ve etkileyen görsel temsil aracı olarak kullanılmasıyla ilişkilendirilir.

Malek Alloula’nın “Le Harem Colonial” adlı kitabında, Kuzey Afrika kimliğinin nasıl inşa edildiği edebiyat ve fotoğrafın üzerinden anlaşılır. Mary B. Vogl, Michel Tournier, Tahar Ben Jelloun ve Leïla Sebbar gibi yazarların eserlerini inceleyerek, fotoğrafın Kuzey Afrika’nın kimliğini nasıl şekillendirdiğini gösterilebilir.

Özellikle Sebbar, Fransa ile Cezayir arasında seyahat etmenin ve Fransız Cezayiri ile Cezayir Savaşı’nın mirasını müzakere etmenin ne anlama geldiğini fotoğraflardan, kartpostallardan ve diğer görsel malzemelerden yararlanarak sürekli olarak hatırlatır. Bu şekilde, fotoğrafın bellekteki ve kimlik oluşturmadaki gücünü kullanır.

Fransız Guyanası’ndan Patrick Chamoiseau ve Rodolphe Hammadi ise kolonyal tarihin karanlık yönlerini ortaya çıkarma görevini üstlenir. Bu yazarlar, metin ve görsel malzeme aracılığıyla kolonizasyonun etkilerini ve anılarını ifade etmek için çaba harcarlar.

Chamoiseau’nun Hammadi ve diğer fotoğrafçılarla yaptığı işbirliği  edebiyat ve fotoğraf arasındaki ilişkinin bir örneği olduğunu gösteriyor. Sürrealistlerin fotoğraf ve metin ilişkisini değerlendiren ve harekete geçiren ilk grup olduğu bilinmektedir. Ayrıca, sürrealizm ve fotoğraf arasındaki ilişkinin savaştan sonra Fransız fotoğrafçılığı üzerindeki etkisi ve belgesel fotoğrafçılığın kültürel ve entelektüel meşruiyetinin sağlanmasına yardımcı olan isimler ve ajanslar da vardır.

Fotoğrafçıların siyasi bağlılıklarının, yazarlarla olan işbirliklerini ve işçi sınıfı konularının bir araya geldiği örnekler de bilinmektedir. Ticari bir açıdan bakıldığında, yayıncıların edebiyat ve fotoğraf eşleştirmelerine odaklandığı ve bu birlikteliklerden elde edilen ticari fırsatları kara dönüştürdükleri de ifade ediliyor. Bu eşleştirmelerin, hümanist fotoğrafların popülerliğinden ve Fransa’nın geçmişine duyulan nostaljik bir vizyondan kaynaklandığı anlaşılıyor.

Metin ve imge arasındaki ilişkinin ideolojik ve politik gücü çok iyi bilinmektedir. Bu ilişkinin belirsizlikler, şüpheler ve çoklu anlamlılıklarla dolu olduğu ve bu durumun fotoğrafın belirsizliğiyle daha geniş bir kararsızlığı yansıttığı ifade ediliyor. Bu durum, fotoğrafın ve fotoğraf dilinin çok anlamlılığıyla edebiyatın birleştirilmesi arzusunun bizi Barthes’ın “belirsiz işaretlerin dehşeti” olarak adlandırdığı şeyle yüzleşmek zorunda bırakıyor. (2)

(1) Kılıç, Levend, Fotoğraf ve Sinemanın Toplumsal Tarihi. Ankara: Dost, 2008.

(2) Edward Welch, French Studies, Volume 73, Issue 3, July 2019, Pages 434–444, 2019

Mehmet Ömür

Picasso Kadınları kullandı mı?

Dominant, egoist ve manipülatif bir sanatçı olan Picasso’nun kız arkadaşlarını sanatsal yaratımına yararlı oldukları sürece yanında tuttuğu artık çok iyi biliniyor. Bu nedenle bugün müzeler, sanatseverler ve medya, Picasso’nun sanatsal mirasına çalkantılı ve istismarcı kişiliğinin gölgesinden doğru bakıyor.

Şu sıralarda Paris’teki Picasso Müzesi’nde büyük değişiklik oluyor, müze sanki kabuk değiştiriyor. Ölümünün ellinci yıldönümünde müze, Pablo Picasso’nun etrafındaki kendisine ilham perisi yaptığı yol arkadaşlarıyla sürdürdüğü ilişkileri kritik bir biçimde yeniden değerlendiriyor. Genç nesilleri müzeye çekmek için 7 Mart – 27 Ağustos tarihleri arasında bir sergi düzenliyor. Müze, sanatçının bugün uyandırdığı tartışmalardan kaçınmayı düşünmediğini bu sergi ile kanıtlıyor. The Guardian gazetesi ‘Özel hayatının, eşlerine karşı acımasız davranışlarının, sevgilileri ve ilham perileri konularının #MeToo hareketinden bu yana genç kamuoyunu çok daha fazla ilgilendirdiğini’ düşünüyor.

Sergi de bu nedenle Amerikalı Mickalene Thomas’ın, Fransız Louise Bourgeois’nın ve Picasso’nun yol arkadaşı Dora Maar’ın yapıtlarını İspanyol dehasının yapıtlarıyla birlikte sergiliyor. İngiliz gazetesi ayrıca müzenin bu sergiyi Picasso’nun üzerinden ‘feminizm, kolonyalizm ve ırkçılık” konularının irdelenmesini istediğini vurguluyor.

Sanatçının arkasındaki adama ilgi arttıkça, yazılı basında Picasso ile ilgili yazılanların miktarı da doğru orantılı olarak artıyor. El País gazetesinde yayınlanan bir köşe yazısında sanat tarihçisi Victoria Combalía’nın Picasso’nun ‘Yol arkadaşlarına yaptığı fiziksel tacizden çok psikolojik travmalar nedeniyle suçlu görüldüğünü’ vurguluyor. Paris’teki Picasso Müzesi gibi diğer kurumların da kübizm ustası hakkında eleştirel bir okuma yapmaya başladıklarını söylüyor.

Picasso’nun her şeyden önce sanat tarihinde önemli bir yeri vardır. Sanatçının özellikle Dora Maar’a yönelik bilinen taciz olayları artık her yerde anlatılıyor.

Bazı konunun uzmanları “Picasso’nun bildiğimiz hayat hikayesini değiştirecek bir yeniden değerlendirmeye doğru gidilecek diye değerlendiriyorlar. Kınanması gereken davranışlar kataloglarda, makalelerde ve tarih kitaplarında yer alacak” diye tahmin ediliyor. Ancak geçmişi bugünkü kriterlere göre yargılamanın haksızlık olduğunu belirtilirken, bundan böyle “Picasso kadınları severdi. Bunun nesi yanlış?” gibi argümanlara da yer verilmemesi gerektiğini söylüyor Victoria Combalia.

İspanyol gazetesi El Diario, uzun süre suistimal edilen ilham perileri arasında, “terkedilmenin acısını en çok çeken kadın” olan Dora Maar’ın durumunu vurguluyor. Ona fiziksel ve psikolojik olarak kötü davranan Pablo’nun rolü büyük” diye yazılıyor. Kendisi fotoğrafçı olan Dora Maar, Pablo Picasso’dan ayrıldıktan sonra depresyona girdi ve bir psikiyatri hastanesine kapatıldı.

Gazeteci Brigitte Benkemoun, köşe yazısında “dominant, manipülatif, bencil, sahiplenici olduğunun herkes tarafından bilindiğini ancak Dora Maar’a acıvermesinin, belki de Maar’la olan sado-mazoşist ilişkisi dışında kendisine pek zevk vermediğini” yazıyor. Benkamoun şöyle devam ediyor; İspanyol sanatçının amacı “kadınların acı çektiğini görmek değildi, yalnızca sanatı önemliydi. Yaratıcılığını tetiklemedikleri hissettiği anda onları terk etti.”

El Diario sitesi şöyle düşünüyor, “bu tartışmayı açmak, sanatçının bilmediğimiz yönlerini anlamamızı sağlamak ve yeni bir gerçekliğe yol açmaktadır”. New York’ta Brooklyn Müzesi, “biyografisine bakılmaksızın sanat tarihinde temel bir rol oynamaya devam eden tarihi bir figürü mevcut prizmadan yeniden gözden geçirmeye” çalışacak feminist bir sergi hazırlıyor.

Picasso’nun ilham perilerinden yaptığı birçok portre onun kadın algısını da yansıtmaktadır. “Gelişmesini engellediği sanatçılar, hayatlarını tükettiği kadınlar eserleri üzerinde izler bırakmıştır”, diye yargılıyor El Diario. Ancak kesin olan bir şey var: Picasso, modern sanatın bir anıtı olmaya devam ediyor ve onu dışlamak tabii ki söz konusu değildir.

“20. yüzyılın şafağında Paris’e gelen genç Picasso, mümkün olduğu kadar çok satmak amacıyla çok sayıda birbirinden güzel tuval yaptı. İleri görüşlü ve yetenekli bir galeri sahibi olan Daniel-Henry Kahnweiler, Picasso’yu destekliyordu. Kübizmin icadından sonra Picassonun kotası yükseldi ve galerist, eserlerini Picassodan çok yüksek fiyatlara satın alarak geniş bir uluslararası koleksiyoner ağı oluşturdu ve fiyatları üç katına çıkardı. Galerici, bu öngörüsü sayesinde eserlerinden ayrılmak istemeyen Picasso’nun en çok beğenilen sanatçılardan biri olmasını sağladı. El Pais’in söylediğine göre, “Picasso asla ortadan kaybolmaz ve kadınlara yaptığı kötü muamelesiyle ilgili eleştirileri de pazarını etkilemesine izin vermezdi”. Ölümünden neredeyse elli yıl sonra, bazı eserleri müzayedede rekorlar kırıyor: 2015 yılında, 1955’te yaptığı bir tablosu olan ‘Cezayirli Kadınlar’ı yaklaşık 180 milyon dolara satıldı. Bu da onu o gün için dünyanın en pahalı tablosu yaptı.

Picasso’nun hayatında çok kadın vardı. Bu kadınlar, Picasso’nun farklı dönemlerindeki eserlerine modellik yaptılar ve onun sanatsal gelişimini etkilediler. Picasso’nun kadınlarla olan ilişkileri genellikle tutkulu, şiddetli ve kıskançlık doluydu. Sanatçı çoğu zaman sadakatsizdi ve birçok evlilik dışı ilişki yaşadı. Bu da kadınlarının psikolojik ve fiziksel olarak acı çekmesine neden oldu. Bazıları intihara teşebbüs etti, bazıları akıl hastanesine yattı, bazıları da alkol bağımlısı oldu. Picasso ise onlardan ayrıldığında veya öldüklerinde yeni bir kadına geçti. Gerçek bir çapkındı. İşte Picasso’nun eşleri ve sevgilileri:

Fernande Olivier (Picasso’nun ilk aşkı, 23 yaşındaydı)
Marcelle Humbert (Kadın 27, Picasso 31 yaşındaydı)
Gaby Lespinasse (34 yaşındaydı)
Olga Khokhlova (Picasso’nun ilk karısı. Tanıştıklarında Picasso 36 yaşındaydı)
Marie-Thérèse Walter (Marie 17 yaşındaydı, Picasso ise 46)
Dora Maar (Kadın 29, Picasso 55 yaşındaydı)
Françoise Gilot (Picasso’yla tanıştığı zaman 21 yaşındaydı)
Geneviève Laporte (Picasso’nun son sevgililerinden biri. Fransız model, 20’li yaşların ortalarındaydı. Picasso ise 70’lerinde!)
Jacqueline Roque (Picasso’nun ikinci eşi oldu. 27 yaşındaydı. Picasso ise 79’du.)

En büyük aşkı Marie-Therese Walter ondan çocuk yaptı ve onunla evlenemeden Picasso ile yaşadıkları evde intihar etti. Picasso hayatının en büyük aşkını yaşarken Olga ile evliydi. Olgadan hiç boşanmadı.

Picasso’yu tanımak için Türkçe kaynaklarda bolca, aşağıya bazılarını alıyorum. 

Sergi; CÉLÉBRATION PICASSO, LA COLLECTION PREND DES COULEURS !

7 Mart 27 Ağustos

5, Rue de Thorigny, 75003 Paris

Kaynak; 

Courrier international No 1691 sayfa 43

https://dergio.com/20220725/pablo-picassonun-hayatini-mahvettigi-7-kadin

https://www.sanatlaart.com/pablo-picasso-ve-kadinlar/

https://www.greelane.com/tr/be%C5%9Feri-bilimler/g%C3%B6rsel-sanatlar/picassos-women-183426/

http://www.leblebitozu.com/pablo-picasso-kadinlari-ve-onlarin-ilham-verdigi-tablolar/

https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/pablo-picasso-hakkinda-muhtemelen-bilmediginiz-10-sey-79784/1

4 Elle 160 resim; Basquiat Warhol İşbirliği

Mehmet Ömür

2018 yılında Louis Vuitton Vakfı, “Jean-Michel Basquiat” solo sergisine yaklaşık 700.000 ziyaretçi çekerek büyük bir başarı elde etmişti. 2023’te ise 5 Nisan – 28 Ağustos tarihleri arasında Vakıf, Jean-Michel Basquiat’ın eserlerini daha da gözler önüne seriyor ve bu sefer Andy Warhol ile olan işbirliğine odaklanıyor. Bu işbirliği Basquiat’ın deyimiyle bir milyon resimden ancak 160 büyük tabloya dönüşüyor. Yine de iki yıla sığan muazzam bir üretimden bahsediyoruz. 2023 yılının Ağustos ayına kadar gezielebilecek olan bu sergiyi Paris’e yolunuz düşerse mutlaka gezmenizi şiddetle öneririz.

1984 ile 1985 yılları arasında Jean-Michel Basquiat (1960-1988) ve Andy Warhol (1928-1987), “dört elle” yaklaşık 160 tuval ortaya çıkardılar ve bunların bazıları kendi kariyerlerinin en büyük tablolarıydı. İkili arasındaki dostluğa, ortak çalışma şekline ve üretimlerine şahit olan Keith Haring (1958-1990), bunları “söz yerine resimle yapılan bir sohbet” ve iki zihnin “üçüncü, ayrı ve eşsiz” bir zihin yarattığı şeklinde tanımlamıştır.

Fondation Louis Vuitton, bu özel proje için “Basquiat x Warhol, à quatre mains” yani “Basquiat X Warhol Dört El” adlı çok büyük ve önemli bir sergi düzenledi. Dieter Buchhart, Anna Karina Hofbauer ve Louis Vuitton Vakfı küratörü Olivier Michelon’un birlikte hazırladıkları sergi, ortak imzalı seksen tablonun da aralarında bulunduğu üç yüzden fazla eser ve belgeyi bir araya getiriyor. Sergiyi gezerken ilkbahar neşesini hissediyoruz.

New York Şehir Merkezi’nin sanat ortamını bize yaşatmak için sergide her bir sanatçının bireysel çalışmalarının yanında diğer sanatçıların da (Michael Halsband, Keith Haring, Jenny Holzer, Kenny Scharf…) eserleri yer alıyor. 1980’li yıllara ait işleri görüyoruz, Jean-Michel Basquiat ve Andy Warhol’un 1985’te Tony Shafrazi Galerisi’nde açtıkları serginin afişini görüyoruz. Michael Halsband’ın çektiği meşhur boks eldivenli fotoğraf dizisi çok ilgi çekici bir çalışma.

Sergi, Warhol’dan Basquiat’a, Basquiat’tan Warhol’a birbirlerini resmettikleri çapraz portrelerle açılıyor. Ardından diğer işbirliği ürünleri geliyor. Galeri sahibi Bruno Bischofberger’ın önerisiyle başlayan bu çalışmalar, İtalyan ressam Francesco Clemente’nin (1952 doğumlu) katılımıyla devam ediyor. Üç bölümden oluşan on beş çalışmadan sonra Basquiat ve Warhol, neredeyse günlük bir ritimde, coşku ve ortaklıkla işbirliklerine devam ediyorlar. Sürekli değişimlerinin enerjisi ve gücü sergide göz kamaştırıyor. Sergi On Boks Torbası (Son Akşam Yemeği) veya 10 metrelik kanvas Afrika Maskesi gibi büyük boyutlu eserlerle sona eriyor.

Basquiat, Warhol’u yaşlı, sanat dünyasında önemli bir figür, yeni bir dilin öncüsü ve popüler kültürün yaratıcısı olarak görüyor ve ona hayranlık duyuyor. Warhol ise Basquiat ile çalışırken resme yeniden ilgi duymaya başlıyor. Onunla birlikte çok büyük ölçekte el ile resim yapmaya geri dönüyor. Warhol’un konuları (basın başlıkları, General Electric logoları, Paramount, Olimpiyat Oyunları) arka plan işlevi görüyor.

“Çoğu resme Andy başlıyor. Çok tanınabilir bir şey koyuyor, mesela bir marka logosu yapıyor sonra Basquiat onu bir şekilde bozuyor. Sonra Warhol onu düzeltmeye çalışıyor, “Önce çizerim, sonra Jean-Michel gibi resim yaparım. Böylece resimlerimizde kimin ne yaptığı belli olmuyor ve bu çok hoşuma gidiyor” diyor Warhol.

Sergi, bu gelgitleri, tarzlar ve biçimler arasındaki diyaloğu ortaya koyuyor ve aynı zamanda Afro-Amerikan topluluğunun, Warhol’un en büyük ikon üreticilerinden biri olduğu bir ülke olan Amerika’nın anlatısına nasıl dahil edildiği gibi önemli konulara da değiniyor. Basquiat 27 yaşında çok gençken hayatını kaybediyor. Warhol ise ondan kısa bir süre sonra 59 yaşında ölüyor. 1983-85 yılları arasında sürekli birlikte çalışıyorlar ve Factory adını verdikleri büyük atölyede uzun zaman geçiriyorlar. Çok sayıda ünlü sanatçının uğrak yeri olan bu atmosfer bu sanatçıları ayrı ayrı besliyor.

Biz de bu sergiyi gezerek kendi kendimizi besledik.

Palais Galliera’da 7 Mart – 16 Temmuz 2023 tarihleri arasında düzenlenen  1997 Fashion Big Bang sergisine ilgi büyük. Bunu anlamak kolay çünkü Moda denilince akla Paris,  Londra, Milano, New York geliyor. Bu sergi, çağdaş moda tarihinin dönüm noktası olan 1997 yılını anlatıyor. Bu yıl hem 1990’ların modasının zirvesi hem de yeni milenyuma geçişin eşiği oldu. 1997’de bugün bildiğimiz moda sahnesini şekillendiren koleksiyonlar, defileler, atamalar, açılışlar ve etkinliklerin hızlı bir şekilde ardı ardına geldiğini görüyoruz. Bu etki o kadar büyük ki 1997 yılı 21. yüzyıl modasının başlangıcı olarak kabul edilebilir.

Yıl, sembolik koleksiyonlarla öne çıkıyor: Comme des Garçons’un “Body Meets Dress, Dress Meets Body” koleksiyonuyla deforme edilmiş bedenler, Martin Margiela’nın “Stockman” koleksiyonuyla kavramsallaştırılmış giysiler, ya da Raf Simons’un “Black Palms” koleksiyonuyla yeniden tanımlanan erkek güzelliği standartları… Vogue Paris dergisi, 1997 ilkbahar-yaz haute couture sezonunu Paris’in ekonomik kriz ve yoğun küresel rekabet döneminde uluslararası moda başkenti olarak yerini yeniden kazanması için ihtiyaç duyduğu “Big Bang” olarak tanımlıyor. 1997 yılı gerçekten de modada iyi bir  yıldır; 1980’lerin yıldız tasarımcıları Jean Paul Gaultier ve Thierry Mugler gibi isimler haute couture’e girerken, yeni bir İngiliz tasarımcı kuşağı Alexander McQueen’in Givenchy’de ve John Galliano’nun Christian Dior’da olduğu gibi tarihi ve büyük  Fransız moda evlerinin başına geçiyorlar.

Küreselleşme fenomeni hızlanıyor, 2000’li ve 2010’lu yılları önceden gördüğü anlaşılıyor. Devrimci bir yıl diyebiliriz. Daha sonraki 20 yıla damgasını vuruyor. Genç ve o zamanlar pek tanınmayan sanat yönetmenleri ortaya çıkıyor, büyük moda evlerinin başında ya da kendi başlarına: Hedi Slimane, Stella McCartney, Nicolas Ghesquière, Olivier Theyskens… Bugünkü modayı şekillendiren isimler.

Bir dizi olay yeni bir çağın başlangıcını işaretliyor; örneğin 20 yıl boyunca modanın merkezi olan konsept mağaza Colette’in açılışı ya da Gianni Versace’nin trajik ölümüyle bir kopuş.

Kronolojik olalarak düzenlemiş olan bu sergide Palais Galliera koleksiyonlarından seçilen 50’den fazla siluet ile müzelerden, uluslararası koleksiyonerlerden ve moda evlerinden alınan ödünç parçalar var. Sergi ayrıca çok sayıda video ve eşsiz arşiv belgeleriyle zenginleştiriliyor.

“1997. Fashion Big Bang” sergisi, modanın tarihindeki bu “bomba gibi” yılın ritmini belirleyen en önemli olayları yaşamaya  davet ediyor.

r.

Nan Goldin, ‟All the beauty and the Bloodshed”

Mehmet Ömür

Nan Goldin, Amerikalı bir fotoğrafçı. Goldin’in fotoğrafları, kendisinin ve en yakınlarının, özellikle de LGBTQ topluluğu ve eroin bağımlılığı alt kültürünün  portreleridir. Goldin’in fotoğrafları, görsel otobiyografi görevini üstlenir. Goldin’in en ünlü eseri The Ballad of Sexual Dependency (1980-1986), 1980’lerde New York’taki hayatını anlatan 700 fotoğraftan oluşan 40 dakikalık bir slayt gösterisidir. Bu slide gösterisi bir kitap halinde fotoğrafseverlere de sunulmuştur. Goldin, aynı zamanda bir aktivisttir ve Sackler ailesinin opioid krizindeki rolüne karşı mücadele etmiştir. Goldin, OxyContin bağımlılığı yaşamış ve P.A.I.N. (Prescription Addiction Intervention Now) adlı bir örgüt kurmuştur. Bu örgüt, Sackler ailesinin sanat kurumlarına yaptığı bağışları protesto etmektedir. 

All the Beauty and the Bloodshed, Laura Poitras’ın Nan Goldin’in sanatını ve aktivizmini anlatan bir belgesel filmi. Film, Goldin’in OxyContin bağımlılığı ve Sackler ailesine karşı yürüttüğü protestoları gösteriyor. Film, eleştirmenlerden olumlu yorumlar aldı. Örneğin, Rotten Tomatoes film için şöyle yazmış: “All the Beauty and the Bloodshed amacına ulaşan bir film. Goldin’in yıllar boyunca yaptığı işlerin çarpıcı bir şekilde yansıtıyor.” The Guardian’da ise film için şöyle söylemiş: Nan Goldin’in Sackler pharma ailesine karşı hesaplaşması. Film, Oscar’a aday gösterildi ve Paris’te Mart 2023’te vizyona girdi.

Film, Nan Goldin’in sanatını ve aktivizmini yedi bölüme ayırarak anlatıyor. Her bölüm, Goldin’in hayatının bir dönemine ait fotoğraflar veya arşiv görüntüleriyle var ardından P.A.I.N. (Prescription Addiction Intervention Now) adlı örgütle yaptığı protestolar ve hesaplaşmalar var. Film, Goldin’in OxyContin bağımlılığının etkilerini ve Sackler ailesine karşı verdiilen sıradışı hukuk  mücadelesini gözler önüne seriyor. Filmde, Goldin’in Met, Louvre ve Guggenheim gibi müzelerde yaptığı eylemler de yer alıyor. Filmi seyrettiğiniz sinemadan yumruk yemiş gibi çıkıyor olabilirsiniz.

All the Beauty and the Bloodshed – Movie Reviews – Rotten Tomatoes. https://www.rottentomatoes.com/m/all_the_beauty_and_the_bloodshed/reviews.

All the Beauty and the Bloodshed review – The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2023/jan/28/all-the-beauty-and-the-bloodshed-review-nan-goldin-sackler-pharma-family-laura-poitras-documentary-oscar-nominated.

‘All the Beauty and the Bloodshed’ Review: Nan Goldin’s Art and …. https://www.nytimes.com/2022/11/22/movies/all-the-beauty-and-the-bloodshed-review-nan-goldin.html.

 All the Beauty and the Bloodshed – Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/All_the_Beauty_and_the_Bloodshed.

All the Beauty and the Bloodshed Is a Must-See Oscar Movie. https://time.com/6261100/all-the-beauty-and-the-bloodshed-review/.

All the Beauty and the Bloodshed Reviews – Metacritic. https://www.metacritic.com/movie/all-the-beauty-and-the-bloodshed.

ALL THE BEAUTY AND THE BLOODSHED : STREAM IT OR SKIP IT?. https://decider.com/2023/03/20/all-the-beauty-and-the-bloodshed-hbo-max-review/.Nan Goldin ve